بازآفرینی راه مبارزه با سگونتگاه های غیررسمی(حاشیه نشینی)/یادداشتی از احمد ابراهیمی نیا

بازآفرینی شهری در برگیرنده نگرش و اقداماتی جامع و یکپارچه برای هدایت روند رشد و توسعه شهری پایدار به منظور ارتقای کیفیت زندگی شهری و قابلیت زیست پذیری شهری است.

بازآفرینی یکی از رویکردها و رهیافت ها در موضوع مدیریت شهری بوده و دنیا در ادامه تفکرات نوسازی و بازسازی و بهسازی به این رویکرد رسیده است، می توان گفت: بازآفرینی به مفهوم تکامل مجموعه نگاه ها است.

بانک جهانی حاشینه نشینی را این گونه تعریف می کند: بخش هایی از شهر که مورد غفلت واقع شده اند و کیفیت و شرایط زندگی در آن به شدت پایین است.

سگونتگاه های غیر رسمی(حاشیه نشینی)، پدیده‌ای نامبارک است و حاصل بسیاری از مولفه‌ها از جمله توزیع نامتوازن منابع اقتصادی، آموزشی، بهداشتی و درمانی و غیره در محلات مختلف ۱۰گانه شهر است که نزدیک به ۵۰ سال است بر دوش شهرمان سنگینی می‌کند. حاشیه‌نشینی و مشکلات ریز و درشت آن‌ قرار بود در قالب طرح‌های بازآفرینی شهری بهبود یابد، اما با وجود گذشت حدود ۴ سال، شهروندان پیرانشهری ثمری از آن نمی‌بینند یا کارهای صورت گرفته به قدری در هیاهوی بافت فرسوده و حاشیه‌ای گم شده که عملا سودی برای ساکنان ندارد. مطالعات انجام گرفته درسال ۱۳۹۵ ضمن بررسی معضلات حاشیه‌نشینی در شهرستان، به نقاط قوت و ضعف طرح‌ بازآفرینی شهری در این شهرستان پرداخته شده تا شاید بتوان برای برون‌رفت از این وضع به راهکار برسد؛ راهکاری که شهروندان برای رسیدن به آن، به اجرای طرح بازآفرینی شهری امیدوار بودند، اما کندی طرح، این امید را از آن‌ها گرفت. اهالی شهرستان پیرانشهر هم از این مشکلات بی‌نصیب نمانده‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد از میان چهار بخش بافت تاریخی، ناکارآمد میانی وپهنه شهری با پیشینه روستایی وسگونتکاههای غیر رسمی یا همان حاشیه نشینی مورد نظر در طرح‌ بازآفرینی شهری، حاشیه‌نشینی در این شهرستان پررنگ‌تر است و شهرپیرانشهر به عنوان شهر جنوب استان بیش از همه با این معضل دست‌وپنجه نرم می‌کند. زندگی در مناطق مختلف حاشیه شهر، بیکاری، خانه‌های بدون استحکام، نزدیکی به مرز، شیب تند در برخی محلات بازآفرینی ، افزایش ساخت وساز بی رویه از مشکلاتی است که شهر پیرانشهر در سکونتگاه‌های غیررسمی با آن روبه‌رو هستند.برای مثال، پله‌های زیاد در منطقه «بالا شهر» که گاهی تعدادشان در این محله از ناحیه ۲ شهری به ۱۰۰ پله هم می‌رسد علاوه بر خاکی بودن معابر، شیب زیاد و مصالح ناپایدار در محله بالاشهر عملا زندگی و رفت‌وآمد را برای اهالی به‌ویژه سالخوردگان سخت کرده است. اما محلات نه گانه بعدی نیازمند بازآفرینی مشکلاتی کمتر از محله بالاشهر ندارند.

اما به چه دلیل تاکنون طرح بازآفرینی در شهرستان اجرا نشده؟

مهمترین مشکلات و موانع اجرای طرح‌های بازآفرینی شهری را به ۵بخش میتوان تقسیم نمود: ۱-بدون سند بودن اراضی تصرف شده ازسوی ساکنان سکونتگاه‎های غیررسمی۲-نبودمدیریت صحیح شهری وبی توجهی در ساخت وسازه بی رویه ۳-دشواری جابه‌جایی و در جاسازی سکونتگاه‌های این بافت‎ها به دلیل مسائل فرهنگی و اجتماعی۴-تراکم بالای ساختمان و جمعیتی و کمبود اراضی خالی دراین محله‌ها ۵-کم شدن رغبت دریافت‌کنندگان تسهیلات بافت فرسوده و ناکارآمد شهری ، مهم‌ترین موانعی است که برای اجرای طرح بازافرینی به چشم میخورد.

بر اساس آنچه در خصوص مسأئل و مشکلات حاشیه نشینی شهر پیرانشهر امروزه دیده می شود:

سوال اینجاست:

۱-آیا تابحال هیچ اقداماتی در محلات نیازمند بازافرینی شهری از سوی شهردار وشورای اسلامی شهر انجام گرفته است؟

۲-باتوجه به شعار انتخاباتی توسعه پایدار سه سال قبل شورای شهر ایا این توسعه در این محلات جهت رفاه و اسایش و کیفیت زندگی صورت گرفته است؟

۳-معیارهای توسعه پایدار برای توسعه محلات کدامند و آیا رابطه معناداری با بازافرینی شهری وجود دارد؟