اختلال صوت چیست ؟ چگونه می توان این اختلال را بهبود بخشید ؟/ نوشته ای از علی ملازاده پاتولوژیست گفتار و زبان و بلع

صوت چگونه به وجود می آید ؟

حنجره سیستمی غضروفی، عضلانی و رباطی در ناحیه گردن است. جایگاه حنجره در بالای مسیر نای (مسیر عبور هوا به شش ها) است. مری (مسیر عبور غذا به معده) پشت نای قرارگرفته است. هنگام عمل بلع حنجره پوشانده می شود تا غذا وارد نای نشود.تارهای صوتی در حنجره قرار دارند. تارها ابتدا هنگام تنفس در موقعیت باز هستند و هنگامی که فرد می خواهد حرف بزند تارها به هم نزدیک می شوند و هوای بازدمی برگشتی از شش ها آن ها را به ارتعاش درمی آورد. سپس این ارتعاش ها در دهان و یا بینی تشدید می شوند و به این صورت گفتار ایجاد می شود.
صوت هر فرد مانند اثر انگشت با دیگران متمایز است. ترکیبی از تنفس، ارتعاش تارهای صوتی و تشدید صداها در دهان باعث ایجاد تمایز صوتی افراد می شود. اگر در هرکدام از بخش های فرایند ایجاد صوت مشکلی به وجود آید، نتیجه آن اختلال صوت است.

علت های شاخص اختلالات صوتی چیست ؟

آسیب های حنجره ای تغییراتی در حنجره و تارهای صوتی به وجود می آورند که به صورت اختلال صوت نمایان می شود. عوامل متعددی می تواند در به وجود آمدن آسیب های حنجره ای نقش داشته باشد مانند بد بکار بردن صدا، مشکلات پزشکی، مسائل مربوط به ویژگی های فردی.

بد به کار بردن صـــــدا :

آسیب های حنجره به این دلیل است که افراد از صدایشان به صورت نامناسب استفاده می کنند. افراد اغلب در موقعیت هایی مانند بلند صحبت کردن، جیغ کشیدن یا داد زدن و یا هنگام شرکت در یک فعالیت ورزشی از صدای خود بیش از حد استفاده می کنند. برای مثال کودکان هنگام بازی دوست دارند سرو صدا ایجاد کنند، صدای موتورسیکلت را تقلید کنند و یا در توصیف شخصیت های کارتونی مورد علاقه با هیجان صحبت کنند. مثال هایی از این قبیل ممکن است به صدای کودکان آسیب برساند. همچنین سرفه و گلو پاک کردن بیش از حد هم ممکن است به تارهای صوتی آسیب برساند.
بعضی افراد عادت دارند با یک سبک نادرست حرف بزنند، مثلا صحبت کردن با صدای خیلی بلند یا کودکان اغلب تمایل دارند تندتند حرف بزنند که گاهی فرصت نفس تازه کردن هم ندارند.تارهای صوتی به وسیله یک غشای نازک مخاطی پوشانده شده است. این غشا ممکن است در افرادی که نوشیدنی های کافئین دار زیاد و آب بسیار کم می نوشند، خشک شود. علل دیگر خشکی غشا می تواند قرارگرفتن در معرض سیگار، گرد و غبار و هوای خشک باشد.موارد گفته شده منجر به تحریک و آسیب تارهای صوتی می شود. التهاب پایدار ممکن است به تغییرات چین های صوتی مانند بادکردن (ورم یا ادم) ، قرمز شدن و یا زوائد سفتی که ندول تارهای صوتی نامیده می شوند،  منجر شود.

مشکلات پزشکی

اختلال صوت در بعضی افراد به علت مسائل پزشکی اتفاق می افتد. ممکن است یک نوزاد با نقص در ساختار حنجره (لارینگومالسی) متولد شود. ممکن است مشکلات عصب شناختی مانند فلج تارهای صوتی اتفاق بیافتد. عفونت دستگاه تنفسی فوقانی و یا دیگر عفونت های ویروسی، آلرژی ها و اختلالات معدوی – مروی مثال هایی دیگر از مشکلات پزشکی هستند که منجر به آسیب های حنجره ای می شوند. حنجره ممکن است به علت جراحی یا تصادف نیز آسیب ببیند. عوارض جانبی ناشی از مصرف بعضی از داروها ممکن است باعث تغییر در ارتعاش تارهای صوتی شوند.
اختلال تشدید جزو اختلالات صوت طبقه بندی می شود. تشدید یعنی صدای عبوری از حنجره که در دهان و بینی تقویت می شود. سخت کام (سقف دهان) دو حفره دهان و بینی را از هم جدا می کند و نرم کام به عنوان یک دریچه باز و بسته کننده راه ورودی دهان به بینی عمل می کند. تشدید تمامی مصوت ها و صامت ها به جز دو صدای /م/ و /ن/ (که تشدید آن ها در فضای بینی است) در فضای دهان رخ می دهد. تشدید نادرست زمانی اتفاق می افتد که صداها در مسیر نادرست عبور هوا قرار گیرند یا هنگامی که صداها هنگام عبور از مجاری هوایی دچار آشفتگی شوند.
برای مثال اگر فردی صدایش شبیه فرد سرماخورده است (کم خیشومی)، ممکن است به علت وجود انسدادی بین راه دهان و بینی باشد که یکی از علل شایع آن بزرگی لوزه سوم (آدنوئید) است. در حالاتی که صدا  نباید از بینی خارج شود (مانند تولید صدای /پ/ ) اگر صدا از بینی خارج شود نشان دهنده این است که نرم کام نقش خود را به عنوان دریچه باز و بسته کننده به درستی ایفا نمی کند. کودکانی که با شکاف لب و کام متولد می شوند جزو کسانی هستند که مشکلات تشدید دارند

مسائل مربوط به ویژگی های فردی

حنجره نسبت به هیجانات و احساسات بسیار حساس است. بنابراین اختلال صوت ممکن است ناشی از چگونگی احساس فرد از لحاظ جسمی یا روانی باشد. برای مثال کودکی که به خاطر استرس واضطرابی که در مدرسه یا خانه با آن مواجه است ممکن است فشار و تنش کلی را تجربه کند و به احتمال زیاد این تنش عضلات کنترل کننده صدا را نیز در برگیرد و درنتیجه به اختلال صوت منجر شود. گاهی اوقات در زندگی مشکلات شدیدی به وجود می آید که افراد برای جلوگیری و مقاومت در برابر این موقعیت های استرس زا به طور ناخودآگاه دچار اختلال صوت می شوند. انواع دیگر اختلال صوت مربوط به رشد شخصیت و تغییرات هورمونی در طی بلوغ هستند.

چه کسی ارزیابی را انجام می دهد و چگونه این کار انجام می شود؟

هرچند بعضی از پزشکان عمومی تارهای صوتی را بررسی می کنند ولی بیشتر مراجعان به اتولارینگولوژیست (متخصص گوش و حلق و بینی) ارجاع داده می شوند. اتولارینگولوژیست ها علت وجود هر نوع آسیب حنجره ای را بررسی می کنند.
اتولارینگولوژیست ها برای ارزیابی تارهای صوتی از سه روش استفاده می کنند. برخی از آنان آیینه کوچکی را در دهان کودک قرار می دهند تا تارآواها را ببینند. سایر پزشکان با یک وسیله انعطاف پذیر کوچک که از بینی وارد می شود تارهای صوتی را مشاهده می کنند. این روش نیزو آندوسکوپی گفته می شود و می تواند برای ارزیابی افراد با اختلال تشدید نیز استفاده شود.
روش سوم  ویدئو استروبوسکوپی است که یک بررسی کلی از دهان به عمل می آورد.

درمان اختلال صوت چگونه است؟

بعضی از اتولارینگولوژیست ها با آسیب شناسان گفتار و زبان که متخصصین اختلالات صوت هستند، به صورت گروهی کار می کنند.  آسیب شناسان گفتار و زبان تاثیر آسیب های حنجره ای بر صوت را بررسی می کنند.روش های درمان اختلال صوت به علت ایجاد آن بستگی دارد. روش های درمانی به سه شکل صوت درمانی توسط  گفتار درمانگر، درمان پزشکی توسط اتولارینگولوژیست و یا ترکیبی از هر دو انجام می گیرد.

علی مـــــلازاده – پاتولوژیست و متخصص گفتار و زبان و بلع از دانشگاه توانبخشی تهران