برجام و جایگاه اعضای ۴+۱ در آینده آن

برجام و جایگاه اعضای ۴+۱ در آینده آن یادداشتی از فاتح کوردی شاید حرص و ولع رهبران آمریکا در تهدیداتشان نسبت به نظام جمهوری اسلامی بیشتر یادآور نارضایتی دولت رایش و هیتلر از قرار داد ورسای (قرار داد صلح جنگ جهانی اول که در آن آلمان در سال ۱۹۱۹ مجبور به قبول شکست و پرداخت […]

برجام و جایگاه اعضای ۴+۱ در آینده آن یادداشتی از فاتح کوردی


شاید حرص و ولع رهبران آمریکا در تهدیداتشان نسبت به نظام جمهوری اسلامی بیشتر یادآور نارضایتی دولت رایش و هیتلر از قرار داد ورسای (قرار داد صلح جنگ جهانی اول که در آن آلمان در سال ۱۹۱۹ مجبور به قبول شکست و پرداخت غرامتهای سنگین شده بود ) باشد که باعث شروع جنگ جهانی دوم شد .
آمریکا یک سال قبل به دستور دونالد ترامپ رییس جمهور محافظه کار ش از برجام خارج شد و امروز دیگر از ۵+۱ اثری نمانده و برجام به ۴+۱تبدیل شده واقعیتی که خاورمیانه و حتی جهان را به بن بستی سیاسی در حوزه روابط بین الملل کشانده است . حال فارغ از اینکه تامین نشدن منافع آمریکا در برجام وعدم حضورش در آینده اقتصاد و ساختار سیاسی ایران تا چه حدباعث خروج از برجام شده و یا عواملی همچو همسایگان عرب ایران به علت جنگهای نیابتیشان در سوریه و یمن و لبنان و مواضع جمهوری اسلامی نسبت به قضیه فلسطین چقدر در تحریک دولت مردان آمریکا و به وجود آمدن شرایط کنونی تاثیر داشته است جای خود دارد . ولی آنچه مشهود است گویا رییس جمهور آمریکا اولویت و کاری مهمتر از ایران ندارد. اقدامات و مواضعی که امروز باعث شده جمهوری اسلامی نیز از انجام قسمتی از تعهدات برجامی خود سر باز زند .
حال با این شرایط برجام به کدامین سو میرود و نقش چند کشور باقیمانده در برجام در کجای واقعیت این گره کور منطقه ای و ژئوپولوتیک است جای بررسی دارد .
مجموعه اعضای شورای امنیت به غیر از آمریکا و کشور تاثیر گذار در حوزه اقتصادِ اروپا و جهان یعنی آلمان باقی مانده های برجام هستند .
روسیه در منطقه خاورمیانه به عنوان قدرتی که دوباره احیا شده و در جنگ سوریه به خواسته اصلیش یعنی آبهای گرم دست یافته وبا اجاره بندر استراتژیک طرطوس در منطقه مدیترانه در توازن منطقه ای با ناتو حداقل توانسته میدان را به حریف واگذار ننماید، برنده اصلی این اختلافات زنجیره ای خاورمیانه است .
در حالت کلی روسیه در طول چند سال گذشته ثابت کرده هم پیمان استراتژیکی برای جمهوری اسلامی نبوده و همواره تا حد مشخصی و آن هم بیشتر در حد حرف از ایران دفاع نموده است که در این برهه از زمان نیز امکان اینکه تا حدودی از ایران در برابر سیاستهای امریکا دفاع نماید وجود دارد و درصورت ارجاع دوباره پرونده ایران به شورای امنیت احتمال استفاده از حق وتو جهت جلوگیری از تحریمهای بیشتر محتمل است که آن هم بیشتر بخاطر موقعیت جغرافیایی ایران و همسایگیش با روسیه و تلاش برای جلوگیری از نفوذ ایالات متحده میباشد. حمایت لاوروف در بیانیه چند روز پیشش با ظریف نشان از هماهنگی روسیه با ایران در تعلیق بعضی از تعهدات ایران دارد . چین به عنوان کشوری که هر روز از نظر اقتصادی فربه تر میشود و سعی در گرفتن گوی سبقت در حوزه اقتصاد از آمریکا دارد.همچو چند سال گذشته مواضعی محتاطانه تر در تنشهای منطقه ای اتخاذ کرده است و در برجام نیزهمه طرفین را به خویشتن داری و ماندن در برجام دعوت کرده است ولی به هر صورت چین سعی خواهد نمود که پرونده ایران دوباره به فصل هفت شورای امنیت ارجاع داده نشود. و از صدور قطعنامه های جدید جلوگیری خواهد نمود.
فرانسه و انگلیس دو کشور غربی عضو شورای امنیت و آلمان با توجه به گرفتار بودن در مشکلات اقتصادی و وجود پروسه جدایی از اروپا یعنی برگزیت علاقه چندانی به همراهی با ترامپ در ورود به جنگ با ایران ندارند که ترس از موج جدید مهاجرتها به اروپا و جنگهای نیابتی و موقعیت استراتژیک جغرافیایی ایران در حوزه نفت و گاز میتواند از دلایل دیگر این مخالفت باشد .
اما با اینکه اروپا علاقه مند به حفظ برجام است ولی در عین حال اروپا
سعی در جلب رضایت آمریکا نیز دارد که دلیلش روابط و مراودات مالی و نظامی مانند پیمان ناتو بلاخص در تقابل با نفوذ روسیه در اروپاست .
حال با همه این اوصاف نه کشورهای چین و روسیه که تا حدودی در طرف ایران و در تقابل با آمریکا هستند و نه کشورهای غربی مانند انگلیس و فرانسه که به علت مشکلات اقتصادی و سیاسی دیگر اراده و توان ارسال جنگنده های جگوار و تورنادو را برای جنگی دیگر در خاورمیانه ندارند، حفظ برجام برایشان مناسب ترین گزینه موجود است .
اما آنچه بسیار ملموس است ایران در هیچ یک از طرفین غرب و شرق ، هم پیمانی استراتژیک ندارد .
ولی به اعتقاد نگارنده همه لشکر کشیها و فشارهای آمریکا بیشتر از اراده برای یک تقابل نظامی نشان از کشاندن رهبران جمهوری اسلامی به میز مذاکره دارد .
ولی آیا مذاکره با شروط دوازده گانه پمپئو که آرمانهای جمهوری اسلامی را هدف قرار داده تا چه حد برای دولت مردان جمهوری اسلامی امکان پذیر است را باید به تصمیم گیرندگانش سپرد.

نویسنده :فاتح کردی