کولبری؛ نیازمند فهم محلی با کارگزاری محلی است

کولبری؛ نیازمند فهم محلی با کارگزاری محلی است یادداشتی از دکتر کامل دلپسند(استاد مدعو جامعه شناسی، پژوهشگر توسعه و فرهنگ)
بیش از دوسال است موضوع کولبران؛ با گسترهی متاثرشدگی زیست جهان بیش از ۱۵۰ هزار نفر از ساکنین مرزی غرب کشور؛ مطرح است، هر بار به دلایلی چون: گرفتاری در زیر بهمن، کشته شدن در لب مرز و یا این بار به جهت بسته شدن معابر رسمی کولبری در شهرهای مرزی غرب کشور موضوعی دوباره مورد توجه است، واقعیتی اجتماعی که ماحصلش تا به امرزور بیشتر از مکتوبات علمی جامعهشناسان، سیاستمداران و اقتصاددانان مرکزنشین و واکنشهای هر از گاهیِ نمایندگان محلی در مجلس که بیشتر به نمایشی برای نشان دادن تلاش برای ذینفعان محلی است؛ نتیجه ای در بر نداشته است؛ اینک تمام معابر مرزی غرب کشور به جهت تعاملات سیاسی کلان با اقلیم کردستان عراق بدون در نظر گرفتن منافع ملی و معیشت محلی مرزنشیان بسته شدهاند، چیزی که تا کنون بیش از ۵ میلیارد دلار گردش مالی را متوقف کرده است. شهروندان محلی مرزنشین نیز به واسطه همین آب باریکهی معیشت با فعالیت مدنی اقدام به بستن بازارها کردهاند، مسالهای محلی که بخش اعظمی از آن ماحصل سیاست‌های توسعهای است که در هر شش برنامهی توسعه بدون در نظر گرفتن سیاستهای محلی از پایین به بالا خلق شده است؛ و اینک نیازمند راه حلی محلی در راستای توسعه پایدار محلی بدون استفاده از شغل کاذب غیررسمی کولبری است.
کولبری بنا به روایت دورکیمی واقعیتی اجتماعی است که ماحصل سیاست‌های توسعه‌های دولت‌های متعدد در مناطق مرزی بدون در نظر گرفتن ظرفیت ها و پتانسیل‌های محلی است؛کولبری پیامد ناخواستهی مرزنشینی برای مرزنشینان است، در تمام بیست سال اخیرهم وجود داشته است ولی نه به این شدت که در دو سال گذشته بیش از چندین ده نفر به دلایل متعدد یا کشته شدهاند یا نقص عضو و یا اینکه حتی تحصیلکردگان زیادی را به خود جذب کرده اشت، سیاستگذاری اشتباه کارگزاران مرکزنشین و گوش به اوامران محلی این است که این پدیده ی مرزی را به رسمیت بشناسند و آن را شغل محسوب کنند؛ کاری که متاسفانه کارگزران نماینده مجلس محترم پیگیر تحقق آن هستند، و وزارت کشور نیز پیگیر تحقق مطالبات این کارگزاران موثر محلی است، واقعیت اصلی برگرفته از متن اجتماعی محلی این است که که کولبری شغل نیست؛ واقعیت اجتماعی ناخواستهای از سیاستهای توسعه محلی در مرز است که برگفته از اقتصاد غیررسمی مرز است و در اثر سیاستهای اقتصادی دولت متمرکز و از نگاه بالا به پایین پدید آمده است.
هر گونه تلاش برای محسوب کردن شغل و تحقق بیمه اجتماعی و تخصیص درآمدهای موقت محلی بواسطه مرزنشینی؛ پایدار کردن واقعیت اجتماعی کولبری است و وابسته کردن روستائیان بیشتر از شعاع ۳۰ کیلومتربه این پدیدهای غیر انسانی است، پدیدهای که آثار سوء ملی برای سیاست مداران ملی دارد و بدون دلیل خوراکی مضر برای رسانه‌های معاند فراهم می کند؛
فهم کولبری نیازمند فهم کولبری از زاویه کنشگران محلی و کارگزاران مردمی محلی است، راهگشای پدیدهی کولبری در شنیدن و اجرایی کردن خواسته‌های فهیمانهی کولبران مرزنشین بواسطهی مطالعه کیفی جامع توسط جامعه شناسان محلی به طور مستقیم است نه فهم دورادور مرکزنشینان دور از واقعیت یا حتی نه فهم نمایندگان محترم مرکز نشین نمایش نماگرایانه؛
واقعیت این است که زیست جهان اقتصادی اجتماعی و فرهنگی کولبران در بافت مرزی و در چارچوب اقتصاد غیررسمی مرز فهم می شود. مرزهای ما با اقتصاد غیررسمی گره خوردهاند ؛ کولبری جزو مشاغل اقتصاد غیررسمی است که ویژگی‌های خدماتی، خوداشتغالی، کاربر بودن، کوچک مقیاس بودن، ورود آسان، مالکیت فردی و خانوادگی و.. که تمامی شاخصههای اشتغال غیررسمی را به لحاظ اقتصادی داراست و با توجه به ساختار اقتصادی مکانی مرز و عدم توسعهیافتگی مکانی به جهت نگاه امنیتی درونی شده به مرز در بسیاری از سرمایهگذاریها و نبود قدرت جذب نیروی کار در صنایع محلی یا مشاغل جایگزین شکل گرفته است؛ فهم کولبری نیازمند تغییر نگاه به مرز صرفاً از دریچه امنیتی است؛ تغییر نگاه به مرزنشینان به عنوان حافظان امنیت محلی است؛ نیازمند تغییر نگاه امنیتی به پدیده مرز و مرزنشینان و نگاه غیرواقع بینانه به مرزنشیان به لحاظ قومی و مذهبی متفاوت است که باعث شکل گیری توزیع نامناسب عدالت اقتصادی و اجتماعی درمناطق مرزنشین شده است، مسائل اجتماع محلی راه حل اجتماعی محلی می طلبد، مساله قابل حل کولبری در طول زمان با نگاه تبعیض مثبت و با تخصیص سرمایه گذاری مناسب بر اساس ظرفیت‌های محلی هر منطقهی واجد کولبری صرفاً و صرفا بر اساس فهم محلی از این بدیل هاست، در عصر جدید حکمروایی خوب بر اساس سیاست گذاری پایین به بالا تضمین امنیت و سرمایه گذاری محلی و بدیل مشاغل غیررسمی چون کولبری است.