سولژنیتسین بلوچستان!
سولژنیتسین بلوچستان! بهار ۷۷ و در روزنامه جامعه بود که دکتر ابراهیم یزدی یادداشتی به این مضمون نوشت: خاتمی خروشچف است نه گورباچف! یزدی در پاسخ به کسانی که سیاست های خاتمی را با اصلاحات گورباچف مقایسه و آن را موجب فروپاشی می دانستند، می گفت: خاتمی خروشچف نظام است و اساسا گورباچفی وجود نخواهد […]
سولژنیتسین بلوچستان!
بهار ۷۷ و در روزنامه جامعه بود که دکتر ابراهیم یزدی یادداشتی به این مضمون نوشت: خاتمی خروشچف است نه گورباچف!
یزدی در پاسخ به کسانی که سیاست های خاتمی را با اصلاحات گورباچف مقایسه و آن را موجب فروپاشی می دانستند، می گفت:
خاتمی خروشچف نظام است و اساسا گورباچفی وجود نخواهد داشت. خاتمی حجت خدا و تاریخ است، تا فرصت اصلاح از کف نرود!
اشاره وی به اصلاحات خروشچف بود که از سال ۱۹۵۶ آغاز و هشت سال بعد با کودتای تندروها ناکام ماند.
اگر خروشچف می ماند، چە بسا اتحاد شوروی سرنوشتی دیگر می یافت.
چرا که شوروی در دهه شصت هنوز قابل اصلاح بود و با بیماری که ۲۰ سال بعد روی دست گورباچف مانده بود، قابل مقایسه نبود.
در دوران خروشچف، شاخص های اقتصادی قابل قبول بودند، از تاب آوری سیستم هنوز مقدار زیادی مانده بود و مهم تر از آن ایدئولوژی کمونیسم در نظر خیلی ها، همچنان آرمانی اخلاقی و حتا تنها بدیل به شمار می رفت.
بر این اساس، تاریخ خروشچفی معمم را هم در کانون سیاست ایران دهه هفتاد شمسی گذاشته و مهلتی محدود را هم برای آن مقرر کرده بود.
سوگمندانه اصلاحات خاتمی ناکام ماند و سرمایه ی اجتماعی عظیم وی که می توانست در آن لحظه تاریخی به کار آید، فدای مداراجویی مقرط او و فرصت طلبی زایدالوصف رقیب گردید.
امروز معلوم شده که نگاه یزدی دوراندیشانه بود و در بکارگیری واژه ” حجت ” به معنای برهان قاطع و نشانە الهی زیاده رویی نکرده بود.
✔️جنبش اعتراضی اخیر از جهات گوناگون قابل بررسی است، اما در هر تحلیلی نمی توان از سهم پررنگ بحران بی اعتمادی گذشت.
کمبود اعتماد عمومی در جامعه که از فرسایش و استهلاک سرمایه ی اجتماعی ناشی شده، در درجه نخست محصول فرصت سوزی و ” حجت کشی ” های پیشگفته است.
فقدان و یا کم اعتباری نهادهای میانجی اعم از تشکل های جامعه مدنی، شخصیت های سیاسی و مذهبی مستقل و نهادهای مشروع و مرضی الطرفین، بحران بی اعتمادی را به سطحی بی سابقه برده و به تعبیری خیابان و قدرت را با هم مماس و چهره به چهره نموده است.
کمترین پیامد این وضعیت انتقال مرجعیت اطلاع رسانی از داخل به خارج و بر باد رفتن اندوخته معنوی و سرمایه ی اجتماعی میانه روها و میانه داران است.
اگر در گذشته ای نه چندان دور، ” دروغگویی” به عنوان روی دیگر انحصار رژیم حقیقت در اختیار دولت ها بود، امروزه عصر اطلاعات به این انحصار پایان داده است.
باخت در مسابقه ی دروغگویی/بیان حقیقت مجاز، معنایی جز تعمیق بحران بی اعتمادی ندارد.
با این وصف پاس داشت تتمه ی سرمایه های اجتماعی موجود و به تعبیر دکتر یزدی حجت های الهی و تاریخی، ضرورتی انکارناپذیر است.
✔️مولوی عبدالحمید که در این روزگار دشوار به سمبل روح و یگانگی ملی و تجسم رنج ها و تبعیض ها بدل شده، یکی از معدود سرمایه های اجتماعی باقی مانده و از واپسین سنگرهای جامعه مدنی است.
عقل سلیم می گوید این روحانی ساده سنی که با زبانی ساده حرف مردم را – ورای جنسیت و قومیت و مذهب – می زند، باید شنید و قدر نهاد و در حسن نیت و دلسوزیش هیج تردید ننمود.
قطعا هیچ طرفی در کشور نیست که بحرانی بودن اوضاع سیاست و معیشت را انکار نماید.
حتا شورای نگهبان که سال گذشته، کاندیداهای ناهمسو را به عذر ” بانی وضع موجود بودن حذف کرد، عملا ناگواری و غیر قابل قبول بودن ” وضع موجود ” را پذیرفته است!
بماند که دولت فعلی بعنوان دسپخت آن، نه تنها اوضاع را بهبود نبخشید، بلکه بر وخامت و شدت آن افزود.
امری که موید این واقعیت است که سودای یکدست سازی قدرت و دولت “انقلابی ” مولود آن نه تنها راه حل نیست، بلکه خود بخشی از مشکل است.
✔️لذا بدون تغییر برخی سیاست های کلی، از حل بحران ها و مشکلات خبری نخواهد بود و بدون پر کردن مجدد “سیلوهای خالی شده ” اعتماد عمومی، هیچ بسته اصلاحی بخت توفیق نخواهد یافت.
مساله این است که بازگشت امید و اعتماد به عنوان دو عنصر کلیدی مقوم سرمایه ی اجتماعی، در گرو اقدامات عملی موثر و ثمربخش است.
چیزی جز اصل ” حاکمیت قانون ” در معنای نهادی آن نمی تواند نجات بخش ایران از بحران های فعلی باشد.
حاکمیت سلیقه ای خاص بجای مر قانون که در بهترین حالت مورد علاقه ی اقلیتی کوچک است، عموم مردم در معرض احساس تحقیر و نادیده شدن گذاشته است.
تازه هرچه از مرکز کشور دور و به حواشی و مرزها می رسیم، درصد تبدیل سلیقه ی کذایی به “عقده” و انگیزه های شخصی بیشتر می شود.
دامنه ای این هبوط و تنزل تا جایی است که احتمالا کاربرد واژه ” عقده گشایی ” برای آن کافی نیست و باید از ” عقده گرایی ” سخن گفت.
به سیاق قوم گرایی، فرقە گرایی و …
بازگشت از سلیقه به قانون کلید حل بحران است. باید به مر قانون بازگشت و سپس مطابق اصل ۱۷۷ به بازنگری و روزامد کردن آن پرداخت.
خروشچف دیگر نیست، ولی سولژنیستین ها نامه می نویسند و هر جمعه خطبه می خوانند. پس نباید درنگ کرد.
صلاح الدین خدیو
ارسال دیدگاه
مجموع دیدگاهها : 0در انتظار بررسی : 0انتشار یافته : 0