روابط متقابل شهر و روستا، اقتصاد مرزی، حاشیه‌نشینی در شهر پیرانشهر/ یادداشتی از سیدطاهر بایزی
توجه به روستاها نقطه آغاز توسعه و از مهم‌ترین راهکارهای توسعه پایدار منطقه‌ای تلقی می‌گردد. بنابراین رشد بخش کشاورزی و فعالیت‌های زراعی به عنوان یکی از وجوه اساسی توسعه روستاها مرهون برنامه‌ریزی کشت مکانیزه و سیستم آبیاری مدرن و بهره‌برداری کارا از آن است، همچنین حمایت و تقویت بخش دامداری و نگهداری و حفاظت از […]
توجه به روستاها نقطه آغاز توسعه و از مهم‌ترین راهکارهای توسعه پایدار منطقه‌ای تلقی می‌گردد. بنابراین رشد بخش کشاورزی و فعالیت‌های زراعی به عنوان یکی از وجوه اساسی توسعه روستاها مرهون برنامه‌ریزی کشت مکانیزه و سیستم آبیاری مدرن و بهره‌برداری کارا از آن است، همچنین حمایت و تقویت بخش دامداری و نگهداری و حفاظت از اراضی ملی جهت حفظ پوشش گیاهی مراتع حیاتی تازه به روستاها بخشیده و ماندگاری جمعیت جوان و نیروی کار مازاد روستایی را در پی خواهد داشت.
از اواسط دهه هفتاد در پی رونق مبادلات میان مرزی و اشتغال وابسته به آن، همچنین کم‌توجهی به آبادانی و عمران روستاها و ضعف مدیریت برنامه‌ریزی روستاها نیروی جوان و مازاد روستایی را به سوی اشتغال در فعالیت‌های وابسته به مرز هدایت کرد. از آنجا که رشد و توسعه بخش کشاورزی نادیده گرفته شد و برنامه‌ریزی منسجمی جهت بکاری گیری نیروی کار مازاد روستاها در خود روستاها انجام نگرفت و اقتصاد کشاورزی جوابگوی نیازهای روستاییان نبود، از سوی دیگر سیاست اقتصادی باز با آنسوی مرزها شکل گرفت و اقتصاد مرزی در شهر پیرانشهر رونق گرفت، پدیده مهاجرت روستا- شهری شکل گرفت و سیل عظیم جمعیت از روستاهای شهرستان و شهرهای همجوار روانه شهر پیرانشهر گردید.
نتیجه این امر رشد انفجاری جمعیت شهر و هجوم جمعیت تازه وارد و مهاجر شهری (عموما کم درآمد) به سمت اراضی خارج از محدوده قانونی شهر و نسبتا ارزان قیمت‌تر از اراضی داخل محدوده قانونی شهرداری، جهت اسکان و ساخت مسکن گردید. عاطفی برخورد کردن با این موضوع از سوی متولیان شهری، بروکراسی سخت اداری، عدم انعطاف پذیری برنامه‌ها و طرح‌های شهرداری و بطور کلی ضعف مدیریت شهرداری و نبود نظارت قوی و مستمر بر اراضی پیرامون شهر، رانت و سودجویی و تفکیک غیرقانونی زمین‌های خارج از محدوده قانونی شهر از سوی بنگاه‌های معاملاتی املاک و … باعث رشد لجام گسیخته و اسپرال شهری در طی دو دهه گذشته گردیده، که نتیجه آن تولید فضاهای غیررسمی و شکل‌گیری پدیده #اسکان_غیررسمی (حاشیه‌نشینی) در گستره وسیعی از شهر شده است.
بنابراین #انباشت_سرمایه ناشی از اقتصادی مرزی و جذب مازاد نیروی کار روستایی در این بخش، عدم توجه به عمران روستاها و شکل‌گیری مهاجرت روستا – شهری، ضعف مدیریت شهری از عوامل اصلی شکل‌گیری #سکونت‌گاههای_غیررسمی در شهر پیرانشهر بوده است.
از آنجا که دوره رونق و رکود اقتصاد مرزی تابع سیاست‌های کلان ملی و منطقه‌ای، بازار ارز و امنیت حاکم بر منطقه است بنابراین اشتغال در این بخش همواره با ریسک فراونی همراه بوده و توسعه‌ی بر پایه مبادلات مرزی یک نوع #توسعه_ناپایدار محسوب می‌گردد، همچنانکه در حال حاضر دوره رکود را سپری می‌کند و نیروی اشتغال در این بخش که سهم بزرگی را در شکل‌گیری سکونت‌گاههای غیررسمی دارد، جمعیت مهاجر روستایی می‌باشند که در دوره رونق اقتصاد مرزی جهت اشتغال در این بخش به شهر پیرانشهر روانه شده‌اند و در حال حاضر بیکار و قشر کم درآمد شهری محسوب می‌شوند.
بنابراین می‌طلبد مسئولین و متولیان شهر و شهرستان، به جای پاک کردن صورت مسئله و تخریب پی و اساس مسکن همشهریان که عموما کم درآمد و بی‌بضاعت بوده و توان ساخت مسکن در اراضی داخل محدوده قانونی شهر (به دلیل تفاوت قیمت بسیار در اراضی داخل و خارج از محدوده قانونی شهر) ندارند، ریشه بحران شکل گرفته را بررسی کنند و توسعه شهر را بر پایه‌ی #توسعه_پایدار و #روابط_متقابل_شهر_و_روستا که سرچشمه‌ی آن توسعه بخش کشاورزی و صنعت و بطورکلی عمران و آبادانی روستاها (نه بر پایه اشتغال ناپایدار مبادلات میان مرزی) برنامه‌ریزی کنند تا شاهد جریان معکوس پدیده مهاجرت روستا- شهری باشیم و از رشد #معضل_سکونت‌گاههای_غیررسمی جلوگیری کنیم.
سید طاهر بایزی فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد شهرسازی گرایش برنامه‌ریزی شهری
مطلب درخوردی بود استفاده کردم