سلامت و درمان مرزنشینان؛ بازنمایی از نامتوازنی توسعه ی منطقه ای پیرانشهر

اخیراً کانال خبری پیرانشهر روداو در پیرانشهر؛ شهری مرزی با ساختار مرزی-تجاری؛ اقدام به نظرسنجی تلگرامی­ای نموده است که نتایج این نظرسنجی در مقایسه با آمارهای کشوری از منظرِ جامعه­ شناسیِ توسعه در خور تأمل است؛

 

 

براساس داده ­های سازمان برنامه و بودجه، توسعه ­ی تجربه شده در مناطق مرزی؛ خصوصاً جنوب استان آذربایجان-غربی؛ توسعه­ ای از نوع نامتوازن منطقه­ ای بوده؛ آن هم بدون در نظر گرفتن ظرفیت منطقه ­ای؛ نظرسنجی­ هایی از این دست؛ بازنمایی واقعیت موجود حداقل از دید ۱۶ درصد پاسخگویانی است که در این نظرسنجی مشارکت داشته اند (۱۷۷۸ رای از ۱۱۱۰۰ سین)؛ که پاسخ داده ­اند؛ نشان می دهد که بیش از ۴۰ درصد مراجعین بیشترین مواجه ه­شان با مراکز درمانی و بیمارستان بوده است، با اختلافی ۵۰ درصد بانک­ ها و مراکز آموزش و دانشی رأی­ های ۱۹ و ۱۷ درصدی داشته ­اند، سایرِ ارگان های خدمت ­رسان درصدهای پایین و نزدیک به هم دارند؛ این داده­ ها چه می ­گویند؟ آن ۸۴ درصدی که دیده ­اند ولی پاسخ نداده ­اند به دلایل عدیده، نمی ­توان آنان را در نظر نگرفت، به یک دلیلِ روشی جامعه ­شناختی؛ مقایسه؛ که جامعه­ شناسان کلاسیک به آن اشاره می کنند،این داده ­ها معنادارند؛ مقایسه این نظرسنجی با داده ­های گزارش سال ۱۳۹۶ وضعیت فرهنگی اخلاقی جامعه ایران در شهرستان پیرانشهر که در دفتر طرح­ های ملی وزارت فرهنگ انجام گرفته است؛

پایداری و تفاوت­ های معناداری را نشان می­ دهد، در تجربه­­ ی مراجعه شهروندان در سال ۱۳۹۶؛ به ترتیب مراکز درمانی، مطب پزشکان و مطب خصوصی؛ بانک­ ها، مراکز آموزشی؛ ادارات خدمات عمومی و شهرداری بیشترین سهم مراجعین در پیرانشهر را داشته اند؛ جدول دوم برای ارزیابی وضعیت گوش دادن سازمان های خدماتی به خواسته های مرزنشینان داد ه­های مقایسه ­ای بهتری می­دهد؛رتبه­ یکی مانده به آخر دقیقا به مراکز درمانی و بیمارستان ­ها برمی ­گردد؛ یعنی از آخر دوم؛ به ترتیب ادارات تامین اجتماعی، شرکت­ های بیمه، خدمات عمومی (برق؛ آب و گاز، تلفن)، بانک ­ها، اداره ثبت، پزشکان خصوصی؛ دادگاه و دادسرا؛ دارایی و مالیات، پلیس به ترتیب پاسخگویی  سازمانی بهتر و بالاتری از حوزه سلامت و درمان به استناد طرح ملی در پیرانشهر داشته ­اند،

مقایسه جامعه ­شناختی توسعه­ ی نامتوازن دقیقا در اینجاست؛ در حالی که بیشترین میزان مراجعه از جانب پاسخگویان در سال ۱۳۹۸ به مراکز بهداشتی و درمانی بوده است و نشان دهنده، میزان نیاز جامعه ­­ی مرزنشین به این خدمات است که خود به دلایل متعدد منطقه ­ای؛ که از یک نظر به عملِ کارگزارانِ محلی در راستای رفع توزیع نابرابر سرانه بهداشت و تخت بیمارستانی، پزشک و تجهیزات بیمارستانی برمی­ گردد؛ نامتوازنی توسعه وجود دارد.

 بر مبنای آمار و اطلاعات بانک جهانی، طی سال‌های ۲۰۱۲-۲۰۱۰ کشور ما از لحاظ برخورداری از تخت بیمارستانی پایین‌تر از میانگین جهانی قرار داشته در حالی که میانگین جهانی تعداد تخت بیمارستانی به ازای هر هزار نفر جمعیت در این بازه زمانی برابر با ۳.۱ است این رقم برای کشور ما برابر با ۱.۸ تخت بیمارستانی به ازای هر هزار نفر است؛ در استان آذربایجان غربی ۶/۱ است و در پیرانشهر زیر ۱  به نسبت جمعیت؛ روندهای مقایسه­ ی داد­ه­ های جدول زیر از واماندگی فعالیت حوزه سلامت و درمان در شهرهای مرزی جنوب استان از جمله پیرانشهر حکایت دارد، ضرورتی که بازنمای توسعه نامتوازن منطقه ­ای در این بخش است؛

 

 

از طرف دیگر پیامد رشد مهاجرتی ده سال اخیر به پیرانشهر در اثر تزریق امید کاذب به توسعه­ اقتصادی صرف؛ بر اساس محاسبات “امید آذریو” محقق پیرانشهری؛رشد پراکنده، کاهش تراکم ناخالص جمعیتی و افزایش سرانه ناخالص زمین شهر؛ و ماندگاری شدن مهاجرت تبعات این مهاجرت در ده سال اخیر بوده است، که در این مهم؛ سهم توسعه­ی خدمات حوزه سلامت و درمان به عنوان عنصری از توسعه ­ی متوازن و توسعه پایدار به نسبت رشد جمعیت؛ علیرغم ظرفیت منطقه ­ای به شدت مغفول مانده است، من فکر می­کنم، مردم با توجه به اینکه فهم عملکردی دارند؛ بهترین داوران سنجش توسعه ­ی خدماتی نهادهای خدمت­گذار می­باشند که بازنماییش در نظرسنجی علمی است؛ چون اساساً فلسفه ­ی وجودی چنین نهادهایی خدمت متوازن، برابر و انسان­ محور به مرزنشینانی است که هم در روی کاغذ و هم در میدان از مناطق کم ­برخودار توسعه محسوب می­ شوند، توسعه متوازن، برابر، انسان­ محور حق مرزنشنیانی است که ناخواسته در بستری جغرافیایی حیات زیستی دارند، که برخی اوقات عملِ به­ موقعِ مسئولیت­ پذیرانه ­یِ کارگزارانِ محلی که داعیه تخصص و خدمت در این حوزه را نیز دارند، بسیار می تواند در راستای توسعه متوازن منطقه ­ای تسهیلگر خدمت به مرزنشیان باشد.

 

 

منابع“

 گزارش آماری سالانه آمار و اطلاعات بیمارستانی (آواب سال ۱۳۹۶) زیر نظر دکتر قاسم باباجانی

گزارش وضعیت اجتماعی فرهنگی اخلاقی پیرانشهر، دفتر طرح های ملی؛وزارت فرهنگ؛ پژوهشگاه فرهنگ و هنر و ارتباطات

آذریو؛ امید(همکاران ۱۳۹۱)ارزیابی آثار مهاجرت های روستایی در توسعه فیزیکی شهر پیرانشهر

خروجی نظرسنجی پیرانشهر روداو