متن سخنرانی دکتر برهم صالح در سازمان ملل

[quote bgcolor=”#eaeaea” arrow=”yes”]پیرانشهر رووداو- به نقل از پایگاه خبری السومریه نیوز، برهم احمد صالح، رئیس جمهوری عراق عصر امروز (چهارشنبه) در سخنرانی خود در هفتاد و چهارمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد در شهر نیویورک آمریکا ضمن آن که هدف قرار گرفتن امنیت منطقه خلیج فارس و عربستان سعودی را یک تحول خطرناک برشمرد که کشورش نیز نگران آن است، خواستار تشکیل یک ائتلاف بین المللی برای مبارزه با فساد و خشکاندن منابع تامین مالی تفکر افراطی شد و تاکید کرد که فساد و تروریسم دو روی یک سکه هستند.[/quote]

صالح در آغاز سخنرانی خود اظهار داشت: تاریخ ثبت خواهد کرد که مردم عراق با وحدت و اراده مستحکم خود و نقش بزرگ مرجعیت دینی توانستند پروژه تکفیری گروه داعش را سرنگون سازند و از جهان در برابر شرارت این گروه محافظت کنند؛ عراق هم اکنون در آستانه تحولات مثبت مهمی از نظر امنیتی، سیاسی و اقتصادی قرار دارد.

رئیس جمهوری عراق در رابطه با اختلافات میان دولت مرکزی این کشور و دولت اقلیم کردستان نیز تصریح کرد: شاهد فضای مثبتی در رسیدگی به مشکلات انباشت شده میان دولت فدرال و دولت اقلیم کردستان بر پایه قانون اساسی هستیم و نقش نمایندگی سازمان ملل در بغداد نیز در این زمینه مهم است.

صالح در ادامه گفت: همچنان گام های بازسازی مناطق آسیب دیده از جنگ و بازگشت آوراگان در آغاز راه خود قرار دارد و شاهد نقش و مسئولیت بین المللی در این زمینه هستیم؛ پیروزی نظامی بر داعش مهم است با این حال باید این مسئله را درک کنیم که عناصر باقی مانده این گروه تروریستی در تلاش هستند خود را دوباره سازماندهی کنند.

رئیس جمهوری عراق در این باره افزود: تنش های منطقه ای و کشمکش ها در منطقه نیز عناصر خطرناکی هستند که محیط لازم را برای بازگشت تروریسم فراهم می سازند؛ خاور میانه هر سال از درگیری و جنگ رنج می برد و باید با جدیت برای خروج از دوره بحران به مرحله پیشرفت متحد شویم.

صالح در رابطه با بحران سوریه خاطر نشان ساخت: ادامه وضعیت بحرانی در سوریه و توانمندی افراط گرایی و تروریسم در ایجاد محیط مناسب برای خود، تلاش های عملی برای توانمندسازی مردم این کشور جهت ایجاد راه حل سیاسی پایدار را ایجاب می کند.

رئیس جمهوری عراق در مورد فلسطین نیز اظهار داشت: مشارکت جدی در ایجاد راه حل عادلانه و فراگیر برای مسئله فلسطین بر اساس قطعنامه های بین المللی ضروری است و عراق با درد و رنج ملت فلسطین و حق مشروع آن در تشکیل یک کشور مستقل در سرزمین خود ابراز همبستگی می کند؛ تصمیم اخیر اسرائیل مبنی بر الحاق بلندی های جولان و دره اردن به خود نیز نقض آشکار قانون بین المللی است‌.

صالح درباره بحران یمن نیز گفت: ادامه جنگ در یمن با توجه به پیامدهای امنیتی و انسانی که بر منطقه سایه انداخته، باعث نگرانی بزرگی است و باید از مردم یمن برای دستیابی به راه حل سیاسی فراگیر جهت برقراری دوباره صلح در سراسر این کشور پشتیبانی کرد.

وی در رابطه با تحولات اخیر منطقه نیز تصریح کرد: هدف قرار دادن امنیت خلیج (فارس) و کشور برادر عربستان سعودی یک تحول خطرناک است و ما در عراق از این تنش و تشدید نگران هستیم چرا که امنیت ما با امنیت خلیج (فارس) و منطقه در ارتباط است؛ جامعه بین المللی نیز باید با جدیت برای کنترل تشدید این تنش کمک کند.

رئیس جمهوری عراق در این باره افزود: جنگ دیگر کافی است؛ بدون شک به جنگ دیگری در منطقه نیاز نداریم به ویژه آن که جنگ اخیر علیه تروریسم هنوز به طور قاطع تکمیل نشده است.

صالح در ادامه خاطر نشان ساخت: موضع ما مبنی بر این که برای تضمین منافع ملت های منطقه باید زبان گفت و گو جای زبان تنش و تشدید را بگیرد، ثابت است و بر این باوریم که اشتراکات مبارزه با تروریسم و افراط گرایی و لزوم تحول اقتصادی برای ایجاد فرصت های شغلی برای جوانان خود، از اختلافات پا بر جا مهم تر هستند.

رئیس جمهوری عراق همچنین اظهار داشت: ثبات عراق یک منفعت مشترک برای همگان می باشد و غیبت آن نیز یک عامل تنش و بی ثباتی برای همه منطقه به شمار می رفت؛ عراق در حال بازیافت بهبودی خود است و ما مصمم هستیم آن را به سوی ثبات پایدار پیش ببریم.

صالح در این باره افزود: ما برای دوره های طولانی مدت صحنه درگیری دیگران بودیم و به همراه منطقه هزینه گزافی را برای بی ثباتی در عراق پرداخت کردیم؛ منفعت ما بلکه منفعت منطقه ایجاب می کند که عراق یک پل برای تفاهم میان برادران و همسایگان خود باشد.

رئیس جمهوری عراق در این سخنرانی همچنین درخواست خود برای ایجاد یک سامانه امنیتی مشترک در خاور میانه و پایه گذاری برای یک سیستم ادغام اقتصادی و هماهنگی سیاسی با هدف ریشه کن کردن تروریسم و تضمین ثبات را تکرار کرد.

کشور ما محل تسویه حساب دیگران نیست

صالح در ادامه تصریح کرد: نمی خواهیم کشور ما در یک سوی درگیری منطقه ای و بین المللی قرار بگیرد یا این که صحنه تسویه حساب باشد و ملت ما نیز برای جنگ و درگیری هزینه های گزافی پرداخت کرده است بنا بر این عراق بخشی از یک محور علیه محور دیگری نخواهد بود؛ ما خواهان جنگ دیگری نیستیم و آرزو نمی کنیم هی یک از ملت های جهان همانند ما از مصیبت های جنگ درد و رنج بکشند؛ عراق همچنین نقطه آغاز تجاوز به هیچ کدام از کشورهای همسایه نخواهد بود و در تلاش هستیم که سرزمین ما صحنه عمران و ثبات باشد نه درگیری و تنش.

رئیس جمهوری عراق در این باره افزود: رابطه عراق با عمق عربی و خلیجی خود تقویت می شود و ما برای ارتقای آن و همچنین روابط با همسایه خود، ایران که پیوندهای فرهنگی و مذهبی و منافع مشترک و متقابل ما را با یکدیگر مرتبط می سازد و همسایه شمالی، ترکیه که تلاش می کنیم روابط دو جانبه با آن را به سوی توسعه بیشتر پیش ببریم، مصمم هستیم.

صالح در ادامه سخنان خود خاطر نشان ساخت: عراق دمکراتیک و فدرال باثبات، نقطه آغاز گرد هم آوردن برادران و همسایگان خود و تقویت تفاهم و توافق کشورهای منطقه برای ایجاد یک سامانه منطقه ای مبتنی بر ادغام اقتصادی و امنیت مشترک خواهد بود.

رئیس جمهوری عراق همچنین اظهار داشت: ثبات به دست آمده در عراق گرانبها و مهم است و از همسایگان خود و جامعه بین المللی نیز انتظار داریم پیامدهای اختلافات و کشمکش های خود را بر دوش عراق نگذارند؛ توافق بین المللی و منطقه ای برای پایداری ثبات و رویارویی با تفکر افراط گرایی و تروریسم مهم است با این حال وظیفه و ماموریت اصلی، اصلاحات مناسب جهت تضمین حکمرانی خوب برای شهروندان خود، مبارزه با فساد و فراهم ساختن فرصت های شغلی برای جوانان است.

صالح در این باره افزود: پیشرفت بخش های آموزش و پرورش و بهداشت و توسعه پایدار همان راه درست مبارزه با تفکر افراط گرایی و ریشه کن کردن تروریسم از طریق ایجاد نسل های دارای توانایی ساخت آینده می باشد جایی که میراث فرهنگی و تاریخی و کثرت گرایی دینی، قومی و مذهبی باعث شده عراق در طول تاریخ مناره گذشت، همکاری و برادری دینی و فکری و سرآغاز گسترش اندیشه، فرهنگ، ادبیات و علوم باشد.

رئیس جمهوری عراق در ادامه تصریح کرد: عراق نیازمند یک بازسازی فراگیر است، دولت فدرال نیز پیش نویس قانون تشکیل شورای عمران را تایید کرده و به همراه نخست وزیر آن را به پارلمان ارائه خواهیم داد و امیدواریم که به تصویب برسد تا زیرساخت های بزرگ با مشارکت دولت و بخش خصوصی داخلی و خارجی بازسازی شوند.

صالح در پایان نیز ضمن تاکید بر این که تروریسم و فساد دو روی یک سکه هستند و وی بر این باور است که تلاش برای نابودی تروریسم باید با تلاش های عملی برای نابودی فساد همراه باشد، خاطر نشان ساخت: جهان نیازمند فعالیت جدی برای ایجاد یک ائتلاف بین المللی برای مبارزه با فساد، قاچاق و پولشویی و همچنین ریشه کن کردن منابع تامین مالی تفکر افراط گرایی همانند ائتلاف بین المللی ضد تروریسم است تا به کشورهای خود در بازپس گیری پول های غارت شده کمک کند.

[quote bgcolor=”#eaeaea” arrow=”yes”]دەقی گوتاری بەرھەم ساڵح سەرۆککۆماری عێراق لە کۆمەڵەی گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان لە نیویۆرک[/quote]

بەناوی خوای گەورەو میهرەبان
جەنابی سەرۆک
جەنابی سکرتێری گشتی
خوشک و برایانی ئامادەبووی بەڕێز

خۆشحاڵم بە ناوی عیراق , دەوڵەتی دامەزرێنەر لە نەتەوە یەکگرتووەکان، سڵاوتان لێبکەم .

هیوای سەرکەوتن بۆ خولی ئێستای کۆمەڵەی گشتی دەخوازم بە تایبەتریش کە ئاگادارین لەوەی ئه‌وله‌ویه‌تی کارەکانی کۆمەڵەکە بریتییە لە بەرەنگاربوونەوەی ئاستەنگەکانی کەشو هەواو تەندروستی و گەشەپێدانی بەردەوام کە هەنگاوێکی بنیاتنەرە، ئومێدەوارین ئه‌م هه‌نگاوه‌ هه‌وڵێک بێت بۆ دۆزینەوەی کەشێکی لەباری نێودەوڵەتی هاوبەش لە کاروانی ئەو چارەسەرانەی کە پێویستە بکرێن بۆ هەسارەکەمان و بۆ مرۆڤایەتی بە گشتی.

رێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان هەر لە سەرەتای دروست بوونیەوە پرەنسیبی شەراکەتی لەنێوان نەتەوەکان بنیاتناوە لە پێناو بەدیهێنانی بەها به‌رزه‌کان کە ئامانجەکانی لەچوارجێوەیەکدا ئەبێت کە بریتییە لە زامن کردنی ئاسایش و ئاشتی نێودەوڵەتی و چارەسەرکردنی ناکۆکییەکان بەرێگەیەکی ئاشتیان، زامن کردنی مافەکانی مرۆڤ وەک بەهایەکی باڵاو ئامانجێکی سەرەکی، ئەم هەوڵانە کاروانێکی دورودرێژبوون بەرەو بەدەستهێنانی دەستکەوتی گەلان و ئاسته‌نگه‌کانی به‌رده‌می ،ئومێدی ملیۆنان کەس لە سەرتاسەری جیهان تا ئێستاش پەیوەستە بەم رێکخراوەوە لەپێناو پتەوکردنی دیالۆگ و و بەهێزکردنی هەماهەنگی هاوبەش بۆ چارەسەکردنی قەیرانی هەژاری و چاودێری تەندروستی و پەروەردەو ئاسایش و گەشەپێدان کە تا ئێستاش ئەرکێکی هەنووکەیی و گرنگە لەسەرتاسەری جیهاندا.

ئامادەبووانی بەڕێز

لەم دیدارە جیهانیه‌‌دا من باسی ئومێد و خواستی گه‌له‌که‌م ده‌که‌م له‌ ته‌رخانکردنی هەوڵەکان بەئاراستەی بەگژاچوونەوەی تیرۆرو سەرکەوتن بەسەریدا ئەویش لەرێگەی دەستەبەرکردنی ژیانێکی ئازادو شکۆمەند بۆ هاوڵاتیان و دەستەبەرکردنی ئاسایش و دابینکردنی خزمەتگوزارییەکان و پەرەپێدانی ئابووری نەک تەنها لە عیراقدا، بگره‌ لەسەر ئاستی خۆرهەڵاتی ناوه‌راستیش.

وه‌ک ئاشکرایه‌ بۆ هه‌موتان تیرۆر چنگی لەوڵاتەکەمان گیرکردبوو، قۆناغێکی قورس و مەترسیداربوو و ئه‌وکات چاوەڕوانی خراپتریش دەکرا، پیلانی داعش، پیلانێکی قێزەون بوو بۆ وێرانکردنی عیراق و ناوچەکە، سەرەڕای ئەو قوربانییە گەورانەی گەلەکەمان و هێزە چەکدارەکانمان لە سوپا و حەشدی شەعبی و پێشمەرگەو ئەوانی تر پێشکەشیان کرد لە رێگەی ئازادی و بەگژاچوونەوەی تیرۆر بە هەماهەنگی و پشتیوانی هاوپەیمانی نێودەڵەتی و دۆستەکانمان، کە لێرەوە سوپاس و پێزانینی خۆمانیان پێ رادەگەیەنین، مێژوو ئەوە تۆمار دەکات کە عیراقییەکان توانیان بە یەکڕیزی و ئیراده‌ی به‌هێزیان و رۆڵی گەورەی مەرجەعییە دینییەکان، شکست بەو پیلانە تەکفیرییە بهێنن و هاوکات جیهانیش لە دڕندەیی ئەو تاقمە بپارێزن.

عیراق ئێستا بە قۆناغێکی گەشەپێدانی ئیجابی گرنگدا دەروات لە رووی ئاسایش و دۆخی سیاسی و ئابووریەوە، لە ئێستاشدا وه‌رچه‌رخانێکی ئه‌تۆ لە عیراق بەڕێوەدەچێت کە لەچەندین ساڵی رابردوودا بە خۆیەوە نەبینیوە.

پێویستە ئەم گەشەسەندنە ئیجابیانە بە بایەخەوە سه‌یر بکه‌ین و لەبەر رۆشنایی ئەو ئارامی و ئۆقرەییەی کە لەئێستادا بەدیهاتووە، شتی زیاتری له‌سه‌ر بونیات بنێین ، به‌ له‌به‌رچاوگرتنی ئه‌وه‌ی کە گەلی عیراق لە ماوەی ۴٠ ساڵی رابردوودا لە زوڵم و جینۆساید و ئەنفال و گۆڕەبەکۆمەڵەکان و بەکارهێنانی چەکی کیمیاوی لە هەڵەبجەو وشکردنی هۆڕەکان و لەناوبردنی ژینگەو جەنگ و گەمارۆکان و پەتای تیرۆرو وێرانکردنی ژێرخانی ئابوری و گەندەڵی توشی هات، لەوانەیە هیچ ده‌وڵه‌تێکی تر به‌قه‌د عیراق لەو ماوەیەدا رووبەڕووی ئەو وێرانکارییە نەبوبێتەوە، بۆیە ئەو ئۆقرەییەی ئێستا بەدیهاتووە دەستکەوتێکی گرنگەو پێوستە پارێزگای لێبکەین و بیپارێزین.

هاوکات کەشێکی ئیجابی لە ئارادایە بۆ چارەسەرکردنی کێشە کەڵەکەبووەکانی نێوان حکومەتی ئیتیحادی و حکومەتی هەرێمی کوردستان لەسەر بنەمای دەستور، هەروەها رۆڵی نوێنەرایەتی نەتەوە یەکگرتووەکان لە بەغداد لەم رووەوە زۆر گرنگە بەتایبەت لەو مەسەلانەی پەیوەستن بە دۆسییەی کەرکوک و ناوچە جێ ناکۆکەکان کە یارمەتیدەر ئەبن لە دۆزینەوەی چارەسەر بە گوێرەی ئەوەی لە دەستورەکەماندا هاتووە.

سه‌ره‌ڕای ئه‌مانه‌ش تا ئێستاش ئاستەنگەکان زۆرن و ئەو دەستکەوت و سەرکەوتننانەی کە پێویستە بەدیبێن بریتین لە ریشه‌کێشکردنی تەواوەتی تێرۆر کە تائێستاش پێویستی بە هەماهەنگی ئیقلیمی و نێودەولەتی هەیە بۆ بەگژاچوونەوەی ئەو ئافاتە ترسناکەو چارەسەکردنی ئەو دۆخانەی کە بوونە هۆی ئەوەی ژینگەیەکی لەبار بۆ گەشەسەندن و چەکەرەکردنی ئەو ئافاتە ترسناکە دروست بێت.

تائێستاش هەنگاوەکانی بنیاتنانەوە لەو ناوچانەی کە جەنگ زیانی پێگەیاندوون و گەڕاندنەوەی خه‌ڵکی ئاواره‌و لێقەوماوان لە قۆناغی سەرەتایدایه‌، لێره‌وه‌ رۆڵ و بەرپرسیارێتی نێودەولەتی لەم رووەوە که‌ لە بڕیارەکانی کۆنگرەی کوەیت بۆ بنیاتنانەوە به‌رجه‌سته‌ بوو کە لە ساڵی ٢٠١٨ بەڕێوەچوو،له‌ هەوڵداین بە پشتیوانی دۆست و براکانمان بڕیاره‌کانی ئەو کۆنگرەیە کارابکەین.

پێویستە پێکەوە کار بکەین بۆ بەگژداچوونەوەی تیرۆر بەهەموو شێوەکانی، سەرکەوتنی سەربازی بەسەر داعشدا گرنگە، بەڵام پێویستە ئاماژە بۆ ئەوە بکەین کە تا ئێستاش پاشماوه‌کانی تیرۆر لە هەوڵی خۆ رێکخستنەوەدان و پەتای تیرۆرو توندڕەوی لە سوریاو وڵاتانی تر لە ئارادایە، هاوکات گرژی ئیقلیمی و ناکۆکییەکان لە ناوچەکەدا وه‌کو هۆکارێکی مەترسیدار و ژینگەیەک بۆ تێرۆر ماونه‌ته‌وه‌، چونکه‌ تیرۆرلە بۆشای ئەمنی و سیاسی ده‌رفه‌ت وه‌رده‌گرێت ، بۆیە پێویستە پێکەوە کار بکەین لە پێناو نەهێشتنی ئەو کەلێنانە.

خۆرهەڵاتی ناوڕاست بە دەست ناکۆکی و جەنگە یه‌ک له‌دوای یه‌که‌کان دەناڵێنی و پێویستە لەسەرمان بە جدی بەگژیا بچینەوەو لە قۆناغی قەیرانەکان دەربازبین و بەرەو قۆناغی هەستانەوە هەنگاوبنێین

به‌ردەوام بوونی دۆخی کارەساتباری سوریا واده‌کات توندڕەوی و تیرۆر ژینگەیەکی لەباریان ده‌ستبکه‌وێت، بۆیه‌ ئەو وڵاتە پێوستی بە هەوڵێکی کاراو کاریگەر هەیە بۆ ئەوەی سورییەکان بتوانن چارەسەرێکی سیاسی هەمیشەیی بدۆزنەوەو ئارامی و ئۆقرەیی بە دیبهێنن و مافی سورییەکان لە ئاشتی و ئاسایش و ئازادیدا زامن بکرێت و بەبێ هیچ دەست وەردانێک لە کاروباریان بڕیار لەسەر داهاتوویان بده‌ن، لێرە تەئکید دەکەینەوە لەسەر پێویستی بەشداری کارا لەدۆزینەوەی چارەسەرێکی دادپەروەرانەو گشتگیر بۆ مەسەلەی فەلەستین بە گوێرەی بڕیاره‌ نێودەوڵەتییەکان کە تایایدا زامنی مافی رەوای گەلی فەلەستین بکرێت، هاوسۆزیمان لەگەڵ ئازارەکانی گەلی فەلەستین و مافە رەواکانیان دووپاتدەکەینەوە بۆ دروستکردنی دەوڵەتێکی سەربەخۆ لەسەر خاکه‌که‌ی. بڕیاری ئەم دواییەی لکاندنی بەرزاییەکانی جۆلان و غور ئوردن بریتییە لەسەرپێچییەکی روون و ئاشکرای قانونی نێودەوڵەتی و هۆکارێکە بۆ پشێوی بە ئاراسته‌ی بەردەوامبوونی قەیرانەکان که‌ کاریگه‌ری خراپ لەسەر ئاینده‌ و ئارامی ناوچەکەو جیهان دروست ده‌کات

بەردەوامبوونی جەنگ لە یەمەن جێگەی نیگەرانییەکی گەورەیە، لەبەر رۆشنایی دۆخی ئەمنی و مرۆیی کە تارماییەک بۆ سەر ناوچەکە دروست دەکات، پشتیوانیکردنی یەمەنییەکان بۆ گه‌شتن به‌ چارەسەرێکی سیاسی گشتگیر و ده‌سته‌به‌رکردنی ئاشته‌وایی بۆ وڵاتەکەیان پێویستەکه‌ که‌ مەترسییەکانی ده‌وروبه‌ر فه‌رزی ده‌کات.

بە ئامانج گرتنی ئاسایشی کەنداو شانشینی عه‌رەبستانی سعودی پێشهاتێکی مەترسیدارەو ئێمە لە عیراق نیگەرانی ئەو گرژی و پەرەسەندنانەین، چونکە پەیوەستێکی زۆرمان بە ئاسایشی کەنداوو ناوچەکەوە هەیە وە پێویستە لەسەر کۆمەڵی نێودەولەتی کە بەجدی لەو پەرەسەدنانە بڕوانێت، چونکە کاریگەرییەکانی کارەساتبار دەبن لەسەر ئاسایشی ئیقلیمی و نێودەوڵەتی.
بارودۆخی ئیقلیمی مەترسیداره‌و ئاماژەیه‌ بۆ ئه‌نجامی کاره‌ساتبار، پێویستە بەبایەخەوە لێی بڕوانین، ئیتر جەنگ به‌سه‌، بێگومان ناوچه‌که‌مان پێویستی بە جەنگێکی تازه‌ نییە ، بە تایبەت کە جەنگی ئەم دواییەی دژ بە تیرۆر تا ئێستاش بە شێوەیەکی بنەبڕ کۆتایی نەهاتووە.

هەڵوێستی نەگۆڕمان ئه‌وه‌یه‌ که‌ پێویسته‌ زمانی دیالۆگ جێگه‌ی زمانی گرژی و ئاڵۆزی بگرێته‌وه‌، ئەم هەڵوێستەشمان لەسەر ئه‌و حه‌قیقه‌ت و پێدراوه‌ بنیاتنراوە کە بەرژەوەندی گەلان لە ناوچەکەماندا دەیسەپێنێت، کۆده‌نگی بەگژداچوونەوەی تیرۆرو توندڕەویی و پەرەپێدانی ئابوری و دۆزینەوەی هەلی کار بۆ گەنجه‌کانمان به‌لاوه‌ گرنگتره‌ لە سه‌رقاڵبوون به‌و ناکۆکییانەی ئێستا له‌ ئارادان ، چارەسەریش بە لێکتێگەیشتنی گشتگیر دەست پێدەکات له‌ رێگه‌ی رێزگرتن لە پرەنسیبی دەستوەرنەدان لە کاروباری ناوخۆ و رێزگرتن لە سەروەری نیشتمانی دەوڵەتانی ناوچەکەو له‌به‌رچاوگرتنی مافەکانی مرۆڤ، لێره‌وه‌ خاڵی هاوبەش هه‌ن کە دەکرێت هەموومان لەسەری کۆک بین، ئەویش ئەوەیە کە هەموومان سبەینەیه‌کی باشترمان دەوێت بۆ منداڵه‌کانمان و دەبا کاربکەین لەسەر هێورکردنەوەی بارودۆخ و پرۆسه‌ی بیناکردنه‌وه‌.

سەرەڕای ناکۆکیه‌کانی ناوچەکە ، دوپاتی ده‌که‌مه‌وه‌،ئۆقرەیی عیراق، بەرژەوەندییەکی هاوبەشە بۆ هەمووان و دەتوانین بەرژەوەندی هاوبەشی گرنگی له‌سه‌ر بنیات بنێین، بۆیه‌ فه‌رامۆشکردنی عیراق دەبێتە مایه‌ی گرژی و نائارامی بۆ تەواوی ناوچەکە، ئێستا عیراق لە بوژانەوەدایەو ئێمەش لە هەوڵی بەدیهێنانی ئۆقرەییەکی بەردەوامداین، ئێستا عیراق، رۆڵێکی میحوەری هه‌یه‌ لە ناوچەکەدا، چەندین ئیعتبباری جیۆسیاسی و ئابوری و رۆشنبیری و ئاینی هەیە، لە کاتێکدا عیراق لانکەی پێغەرمبەر ئیبراهیمە سەلامی خوای لێبێت ، عیراق به‌ هاوسێی ئیسلامی و قوڵایه‌ عەرەبیه‌که‌یه‌وه‌، خاڵی بەیەکگەیشتنى گه‌له‌ مه‌زنه‌کانی رۆژهه‌ڵاته‌ له‌ ‌ لە عەرەب و فارس و تورک و کورد، هەروەها پێکهاتە جیاوازەکانی وڵاتەکەمان لە شیعەو سونەو عەرەب و کوردو تورکمان و موسوڵمان و مەسیحی و سابیئەو ئێزیدی و شەبەک و هەموو ئەمانە یاریدەدەری بنەڕەتین لە پێناو بەدیهێنانی ئاشتی و لێکتێگەیشتن لە نێوان وڵاتاندا وە لایەنێکی کاریگەریش دەبێت لە پێناو هه‌ر هەوڵێکی بنیاتنان و پێشکەوتن و گەشەسەندندا.

ئێمە ماوەیەکی دورو درێژ گۆڕەپانێک بووین بۆ ناکۆکیه‌کانی خه‌ڵکی تر، بۆیە ئێمەو خه‌ڵکی تریش به‌هۆی نه‌بوونی ئارامی له‌ عیراقدا باجێکی قورسماندا، بەرژەوەندییەکانی ئێمەو بگره‌ بەرژەوەندییەکانی ناوچەکەش لەوەدایه‌ عیراق ببێتە پردێکی لێکتێگەیشتن لە نێوان دراوسێکانیدا، بۆیە جارێکی تر لەم مینبەرەوە داوای بنیاتنانی سیستمێکی ئەمنی هاوبەش دەکەم لە خۆرهەڵاتی ناوڕاستدا، هه‌روه‌ها بنیاتنانی سیستمێک بۆ ته‌واوکاری ئابوری و هه‌ماهه‌نگی سیاسی و بنبڕکردنی تێرۆرو زامنکردنی ئارامی و ئاسایش.

یەکێک لە پرەنسیبە بنەڕەتییەکانی عیراق بریتییە لە مامەڵەکردن لەگەڵ قەیرانەکانی ناوچەکە، نامانەوێت وڵاتەکەمان ببێت بە بەشێک لە ناکۆکی ئیقلیمی و نێودەولەتی هه‌روا ببێتە گۆڕەپانێک بۆ یەکلاکردنەوەی ناکۆکە ئیقلیمی و نێودەولەتییەکان. گەلەکەمان باجێکی زۆری جەنگ و ناکۆکییەکانی دا، عیراق نابێتە جه‌مسه‌رێک دژ بەوه‌ی تر، لە جەنگ تێربووین بۆیە جەنگی ترمان ناوێت و نامانەوێت هیچ گەلێک بەدەست جەنگەکانەوە بناڵێنێت وەک ئەوەی ئێمە چه‌شتمان، عیراق نابێتە سەکۆیەک بۆ ده‌ستدرێژی بۆ هەر دەوڵەتێکی دراوسێ، هەوڵدەدەین خاکەکەمان ببێتە مەیدانی بنیاتنانەوەو ئۆقرەیی نەک ناکۆکی و ئاڵۆزی.

بەرژەوەندییەکانمان و بگره‌ ئاسایشی ناوچەکەش به‌گشتی پەیوەستە بە بوونی پەیوەندییەکی باش و جێگیری عیراق لەگەڵ دراوسێکانیدا، سیاسەتی ئەمڕۆی عیراق جیاوازە لەگەڵ ئەوەی رژێمی پێشوو لە بژاردەی سەربازی که‌پشتی پێدەبەست لە مامەڵەکردن لەگەڵ دراوسێکانیدا، بۆیە پەیوەندییەکانمان پتەو دەکەین لەگەڵ وڵاتانی عەرەبی و کەنداو سوریشین لەسەر پەرەپێدانی ئەو پەیوەندییانەو بەرەوپێشبردنیان و وەک کۆڵەکەیەک لە کۆڵەکەکانی ئاسایشی و ئۆقرەییمان، هاوکات پەیوەندییەکانمان لەگەڵ ئێرانی دراوسێمان کە کەلتورو ئاین و رۆشنبیری و بەرژەوەندی هاوبەش پێکەوەمان دەبەستێت وە لە باکوریشمانەوە تورکیا هەوڵدەدەین پەیوەندییە دوو قۆڵییەکانمان لەگەڵیاندا لە ئاستی جیا بەرەو پێشەوەبەرین.

عیراقی دیموکراتی و ئیتیحادی سەقامگیر ئەبێتە پێگەیەکی گرنگ بۆ بەیەک گەیشتنی براو دراوسێکانی و پتەوکردنی لەیەک گەیشتن و یەکڕیزی دەوڵەتانی ناوچەکە بۆ دروستکردنی تۆڕێکی هەرێمایەتی گشتگیر لەسەر بنەمای تەواوکاری ئابوری و ئاسایشی هاوبەش.

سه‌قامگیری به‌ده‌ستهاتوو لە عیراقدا گرنگ و پڕ بایەخە و پێویستە بە کەمی نەزانین وە کاربکەین بۆ بەرەو پێشبردنی، چاوه‌روانیشمان له‌ هاوسێ و کۆمەڵی نێودەڵەتی ئه‌وه‌یه‌کە عیراق بە ناکۆکی و ململانێکانیان شان قوڕس نه‌که‌ن.
ئێمه‌ دەستودڵمان لەگەڵ هەمووان کراوه‌یه‌، هیواخوازین لێکتێگەیشتنی زیاتر بۆ دۆخی عیراق و سه‌رقاڵی بۆ بەدەستهێنانی سەرکەوتنی یه‌کجاری دژ بە تیرۆر و هەوڵەکانی لەپێناو بنیاتنانەوەو سەرپێخستنەوەی ئەوەی کە جەنگەکان وێرانی کرد لەگەڵ گێڕانەوەی لێقەوماوان بۆ سەر ماڵ و حاڵی خۆیان و وە دابینکردنی دەرفەتی کار بۆ گەنجەکانمان هه‌بێت.

سازانی نێودەوڵەتی و ئیقلیمی گرنگە بۆ درێژەدان بە ئارامی و بەگژداچوونەوەی فیکری توندڕەی و تیرۆر، بەڵام ئەرکی بنەڕەتی بریتییە لە چاکسازی پێویست لە پێناو زامنکردنی حکومرانییەکی دروست بۆ هانیشتمانییەکانمان و بەگژاچوونەوەی گەندەڵی و دەستەبەرکردنی دەرفەتی کار بۆ گەنجەکانمان.
ئەو پێشهاتانه‌ پێویستە روبه‌ڕویان ببینه‌وه‌ کاری جدییان لەسەر بکەین و وە بەدییان بهێنین لە چوارچێوەیەکی دیاریکراودا

سەرپێ خستنەوەی کەرتەکانی پەروەردەو فێرکردن و تەندروستی و په‌ره‌پێدان، رێگە چارە راسته‌که‌یه‌ بۆ بەگژداچوونەوەی فیکری توندڕەویی و ریشەکێشکردنی تیرۆر لە رێگەی پێگه‌یاندنی نەوەیەک که‌ توانای دابینکردنی داهاتووی هه‌بێت. میراتی شارستانی و مێژووی و فرەیی دینی و نه‌ته‌وه‌یی و مەزهەبی وایکردووە عیراق به‌درێژایی مێژوو سه‌کۆیه‌ک بێت بۆ لێبوردن و هاریکاری و برایەتی ئاینی و فیکری و پێگه‌یه‌کیش بێ بۆ بڵاوکردنەوەی فیکرو رۆشنبیری و ئەدەب و زانست، شارستانێتی رافیده‌ین بە یەکێک لە کۆنترین و ناوازەترین شارستاینێتییەکانی مرۆڤایەتی دادەنرێت ، وه‌ک له‌مپه‌رێک لەبه‌رده‌م تەشەنەسەندنی بیری تونڕەوی دینی و مەزهەبی و نەژادی .
جەنگی عیراقییەکان تا ئێستا بەردەوامە لەپێناو بوژانه‌وه‌و بەگژداچوونەوەی گەندەڵی و سەرپێخستنی گەنجان و ژنان و هێنانەدی گەشەسەندنێکی بەردەوام، ئه‌مانه‌ تا ئێستا وه‌کو ئه‌رکێک لەبەردەممانانن، سه‌ره‌ڕای ئه‌رکی بنیاتانانەوەی ناوچە وێرانکراوەکان و گێرانه‌وەی ئاواره‌کان.

پێش چەند رۆژێک حکومەتی عیراقی بڕیاری لەسەر پرۆژە یاسایەک دا بۆ دروست کردنی ئەنجومەنی بنیاتنانەوە لەگەڵ سەرۆک وەزیرانی عیراق پرۆژەکە رەوانەی پەرلەمان دەکەین هیواخوازین کە پەسەندبکرێت و ئەنجومەنەکە دۆسییەی بنیاتنانی ژێرخانی ئابوری بگرێتە ئەستۆ بە هەماهەنگی لەگەڵ حکومەت و کەرتی تایبەتی عیراقی و بیانی، عیراق پێویستی بە بنیاتنانەوەی گشتگیر هەیە کە پێشبینی دەکەین لەرێگەی ئەم پرۆژەیەوە ژینگەیه‌کی یاسایی و بەڕێوەبردن بێتە کایەوە بۆ وەبەرهێنانی تایبەت وە دابینکردنی پێداویستی عیراقییەکان لە خزمەتگوزاری و دەرفەتی کار.

عیراق بازارێکی بوژاوه‌یه‌، کار ده‌که‌ین له‌ پێناو گواستنه‌وه‌ی وڵاته‌که‌مان له‌ مه‌یدانی ناکۆکی و زه‌بروزه‌نگه‌وه‌ بۆ جه‌مسه‌رێکی ئابووری له‌ ناوچه‌که‌دا، هه‌ندێک پێیان وایه‌ ئه‌مه‌ خه‌ونێکی دوره‌ده‌سته‌، دان به‌ ئاسته‌نگ و له‌مپه‌ره‌کاندا ده‌نێین، به‌ڵام بڕوای ته‌واوم هه‌یه‌ که‌ ئه‌مه‌ خواستێکه‌ که‌ له‌ عیراق و ناوچه‌که‌ش مومکینه‌ بێته‌دی.

تیرۆر و گه‌نده‌ڵی وه‌کو دوو ڕووی دراوێک وان، بۆیه‌ بڕوامان وایه‌ که‌ هه‌وڵی له‌ناوبردنی تیرۆر پێویسته‌ هاوته‌ریبی هه‌وڵی له‌ناوبردنی گه‌نده‌ڵی بێت، گه‌نده‌ڵی بریتییه‌ له‌ بنه‌مای(ئابووری سیاسی) زه‌بروزه‌نگ و سه‌رچاوه‌ی بنه‌ڕه‌تی تیرۆر، بۆیه‌ به‌بێ وشکردنی سه‌رچاوه‌کانی داهاتی تیرۆر، ناتوانین هه‌نگاو بۆ ئۆقره‌یی بهاوئژین.

جیهان هاوشانی هاوپه‌یمانێتی دژی تیرۆر، پێویستی به‌کاری جیدی هه‌یه‌ بۆ پێکهێنانی هاوبه‌ندیه‌کیش بۆ به‌گژداچوونه‌وه‌ی تۆڕه‌کانی گه‌نده‌ڵی و تاڵانکاری و سپیکردنه‌وه‌ی پاره‌و وشکردنی سه‌رچاوه‌کانی داهاتی فیکری توندڕه‌وانه، به‌شێوه‌یه‌ک کۆمه‌کی وڵاته‌کانمان بکات بۆ گێڕانه‌وه‌ی سامانی به‌تاڵانبرواو ریشه‌کێشکردنی ئه‌و په‌تا مه‌ترسیداره‌.

سڵاوم لەم سەکۆیەوە بۆ هاووڵاتیان و سڵاوم بۆ گەنجەکانمان. بۆ کەسوکاری شەهیدان و قوربانییەکانی دیکتاتۆرییەت لە گۆڕە بەکۆمەڵ و ئەنفالەکان. خەباتتان پیرۆزە بۆ بەدیهێنانی ژیانێکی ئازاد و خۆشگوزەران، بۆ ئاشتی و ئاسایش. بەدیهێنانی ئاوات و هیواکانتان ئەرکی سەرشانمانە. رێگەمان سەختە بەڵام بە ویستی نەگۆڕەوە و بەپشتیوانی کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی هەر سەرکەوتوو دەبین.