جایگاه دگر پذیری و رواداری در جوامع و نقدی برهمایش تالار وحدت مهاباد

جایگاه دگر پذیری و رواداری در جوامع و نقدی برهمایش تالار وحدت مهاباد تحلیلی از فاتح کوردی انسان به عنوان موجودی اجتماعی که پیشرفت و رفاهش در زندگی مسالمت آمیز در اجتماع تجلی پیدا میکند . بنظر میرسد رسیدنش به این ارامش و پیشرفت ، با وجود تنوعهای قومیتی ، مذهبی و فکری ، بدون […]


جایگاه دگر پذیری و رواداری در جوامع و نقدی برهمایش تالار وحدت مهاباد تحلیلی از فاتح کوردی

انسان به عنوان موجودی اجتماعی که پیشرفت و رفاهش در زندگی مسالمت آمیز در اجتماع تجلی پیدا میکند . بنظر میرسد رسیدنش به این ارامش و پیشرفت ، با وجود تنوعهای قومیتی ، مذهبی و فکری ، بدون دگر پذیری و رواداری امری غیر ممکن باشد .

دگرپذیری همانگونه که از اسمش پیداست به معنای قبول کردن اشخاصی غیر از خود است که این اشخاص یا از لحاظ فکری ، مذهبی ، عقیدتی و یا سیاسی، با ما یکی نباشند.
در واقع دگرپذیری تعامل با حقیقت اختلاف و تفاوت‎ها بر اساس اندیشه‎ی متمدّنانه‎ای است که در آن حذف و طرد و به حاشیه راندن  و تحقیر دیگری جایگاهی ندارد و تنها گفتگوی برابر وسیله‎ی انتقال دیدگاه‌ها، افکار و مواضع است.
رواداری واژه‌ای با بیش از یک دهه عمر در فرهنگ سیاسی- اجتماعی ،
دانشمندان علوم اجتماعی آن را به این معنا تعریف کرده اند که انسان‌ها بتوانند هم‌نوع خود را همان‌گونه که هست بپذیرند و به رسمیت بشناسند.
علیرغم قدمت اندیشه رواداری، ((به لحاظ تاریخی این اصطلاح به عنوان یک دکترین در اندیشه و عمل سیاسی و درمتن جنگ‌های مذهبی قرن شانزدهم اروپا پدیدار شد. رواداری به تعبیری حاصل اصلاح پروتستانیسم است. در آن زمان منازعه بین اعتقادات و باورهای متضاد و متعارض راهی برای سازش و مذاکره پیدا نمی‌کرد و هیچ یک از طرف‌های منازعه نیز نمی‌توانستند به عنوان نماینده جریان مذهب صالح خود را بر دیگران تحمیل کنند و در چنین کارزاری بود که «رواداری» آرام و محتاطانه برای جلوگیری از کُشت و کُشتار متقابل مذهبیون و به قصد عرضه یک راه حل مطرح شد و البته به تدریج راه خود را باز کرد.))
رواداری نوعی طرز تلقی همراه با تحملِ طرفِ مقابل در جامعه است که موجب همزیستی صلح‌آمیز و خشونت‌گریزی می‌شود. شخص «روادار» در اعتقادات، نحوه رفتار و کردار و یا شیوه عمل و زندگی دیگران دخالت نمی‌کند حتی اگر آن اعتقاد و رفتاربرایش سئوال‌برانگیز باشد.
حال باید از خود پرسید چرا بسیاری جوامع با تنوع های فراوان قومیتی و مذهبی به خوبی به واقعیت دگرپذیری و رواداری رسیده اند و تنوعات موجود به خوبی با رعایت اصل دگرپذیری و رواداری در موضوع بزرگتری بنام پیشرفت و توسعه حل شده است .
اگر به چالشها و تنشها در حوزه دگرپذیری و رواداری بپردازیم بیشتر این تنشها در کشورهای جهان سوم و اکثرا با حکومتهای ایدئولوژیک تجلی پیدا میکند . در جوامع توسعه یافته با توجه به حاکمیت احزاب که مبنای بقایشان آرای مردم است و آرای مردم به این احزاب نیز ارتباط مستقیم با میزان خدماتشان به جامعه و ایجاد توسعه همه جانبه در دوران زمام داریشان دارد . دگرپذیری و رواداری و به تبع آن آرامش و توسعه در جامعه یکی از اصلی ترین خواسته ها و اهداف این احزاب به عنوان حاکمان سیاسی جامعه برای بقایشان در راس قدرت است . اما در کشورهای خاورمیانه و جهان سوم که اصولا با سیستم های حاکمیتی توتالیتر و ماهیتی الیگارشی مدتهای زیادی بدون ساختار حزبی و چرخش قدرت حکومت میکنند دگر پذیری و رواداری در بسیاری مواقع خود چالشی برای این حکومتها بوده و در مواقعی وجود دگرپذیری و رواداری بین مذاهب و اقوام، خطری برای سقوط این نظامها محسوب میشود و در بسیاری موارد حاکمیتهاخود عاملی در جلوگیری برای نرسیدن تنوعهای فکری و قومیتی به اصل دگرپذیری و رواداری هستند .پس به واقع برای ایجاد و رواج دگر پذیری در کشورهای جهان سوم حاکمیت یکی از عوامل و فاکتورهای تعیین کننده بعد از بطن جامعه است و بدون همراهی کردن و وجود اراده از طرف حاکمیتها شاید بتوان گفت دگرپذیری و رواداری در این جوامع جزء اوامر غیر ممکن باشد . حال اجرای همایشهایی همچو دگرپذیری و رواداری که در تالار وحدت مهاباد برگزار شد نشان از اراده حاکمیت و جامعه در این اتفاق میمون و مبارک است.
به نظر نگارنده دلیل اصلی عدم وجود خروجی ملموس از این همایشها در طول چندین دهه گذشته، نبود حلقه دوم تاثیر گذار در حوزه دگر پذیری و رواداری در این همایشها یعنی نمایندگان حاکمیت با دستانی پر و ارائه قدمهای عملی است . در بسیاری موارد اراده حاکمیت در حذف ناهنجاریهای غیر قانونی همچو محدودیت بکارگیری بسیاری ادیان و افکار دینی و سیاسی در قدرت و مشاغل خاص که به جامعه از طرف گروههای خاص تحمیل شده است. میتواند نقش به سزایی در نهادینه کردن این اصل مهم در جامعه و از طرفی مشروعیت و مقبولیت حاکمیت داشته باشد. هرچند درمواردی حاکمیت باید اراده ای فراتر از حذف گروههای خاص از خود نشان دهد و با اصلاح قانون اساسی در مواردی که تصویبشان حاصل و نتیجه ادوار و اتفاقات خاص بوده با دستانی پر به این همایشها ورود نماید . که حذف شرط داشتن مذهب و اعتقادی خاص در کاندیداتورهای ریاست جمهوری از قانون اساسی از آن جمله است .

ولی آنچه بسیار در این همایش واضح بود و به چشم می امد . تفاوت در ادبیات و سطح سخنرانی مهمانان خارجی و داخلی بود . در سخنرانیهای مهمانان داخلی محتوا و ادبیاتی حاکمیتی با نگرشی محدود به چهارجوبهای مذهبی ،دگرپنداری و رواداری را از آن واقعیت وسیعترش به واقعیتی ایدئولوژیکی تقلیل میداد که جذابیت را ازنگاه شنودگان به حداقل خود رسانده بود و از طرفی سخنرانیهای پر محتوای مهمانان خارجی نشان میداد بسیاری از همسایگان کم سن و سالمان در حوزه حاکمیت همچو اقلیم کردستان عراق از نظر رشد و بلوغ سیاسی با همه سابقه تاریخی و فرهنگیمان از ما پیشی گرفته اند.


نویسنده :فاتح کردی