پیرانشهر از ظهور تاکنون، پیشینه و پیدایش
پیرانشهر از ظهور تاکنون « پیشینه و پیدایش» دانشنامۀ پیرانشهر: دکتر کمال روحانی پیشینه پیرانشهر به مانند یک شهرستان، سابقه ای ۷۰-۶۰ ساله دارد و در گذشته های نه چندان دور «خانَِه» (xana/e)نامیده میشد که هنوز این نام قدیمی بر زبانِ ساکنان محلّی آن جاری است. در میان وجوهِ تسمیهای که برای این شهر […]
پیرانشهر از ظهور تاکنون
« پیشینه و پیدایش»
دانشنامۀ پیرانشهر: دکتر کمال روحانی
پیشینه
پیرانشهر به مانند یک شهرستان، سابقه ای ۷۰-۶۰ ساله دارد و در گذشته های نه چندان دور «خانَِه» (xana/e)نامیده میشد که هنوز این نام قدیمی بر زبانِ ساکنان محلّی آن جاری است. در میان وجوهِ تسمیهای که برای این شهر مطرح است «خانِه: بدون تلفّظِ حرفِ هاء» به معنی کاروانسرا، بازارگاه، چشمه، تپّه های خاکی، از دیگر وجوه، درست تر مینماید. گرچه احتمالِ بودِ وجوهی دیگر نیز مردود نیست؛ اگر بخواهیم از منظر تاریخی و هم واژگانشناسی(فقه اللغه) به چرایی نامگذاری و زمانِ پیدایش شهرستان پیرانشهر بپردازیم، میتوان، این گونه به پاسخ نشست:
-
از لحاظِ تاریخی، قدیمیترین نوشته که به نام«خانه» اشاره میکند و احتمالاً منظور از آن، همین شهرستان پیرانشهرامروزی باشد، کتاب «مُعْجَم البُلْدان» اثر یاقوت حَموی در قرن ۷ هجری است؛ آن گاه که در توصیف بَسْوی (به گمان زیاد، روستای پسوه امروزی در بخش لاجان پیرانشهر) مینویسد: «بَسْوی، بُلَیْدۀٌ فی أوایلِ آذربایجان، بینَ «أشنو» و «مراغَه» قُرْبَ خان خاصْبَک، رأیتُها…: بَسْوی، شهرکی است در ابتدای سرزمین آذربایجان میان «اشنو» و «مراغه» نزدیک خانْ خاصْبک و من آن را دیده ام…» (معجم البلدان، یاقوت حموی، ج ۱ ص ۳۰۳٫) همین دیدگاه را حمدالله مستوفی در قرنِ ۸ هجری بیان میکند و آن را جزوِ۴ شهرِ تومانِ مراغه اسم میبرد.( نزهه القلوب حمدالله مستوفی، به کوشش محمد دبیر سیاقی، ص۸۶) در زمان ناصر الدین شاه قاجار، محمّدخانِ صنیع الدوله در کتاب«مرآۀ البلدان » همان سخنِ یاقوت حموی را دربارۀ این منطقه تکرار و تأیید میکند.( مرآه البلدان، محمدخان صنیع الدوله، به کوشش محمّد سپانلو، ج۱،ص۳۵۴).
ارسال دیدگاه
مجموع دیدگاهها : 0در انتظار بررسی : 0انتشار یافته : 0