جغرافیای عفرین و پاشنه آشیل ترکیه
احمد (شوان) غم پرور
ترکیه یکی از متحدین آلمان در جنگ اول جهانی – ۱۹۱۴٫م – بود، با شکست در این جنگ قلمرو بسیار بزرگی را از دست داد به نحوی که می¬توان از آن به بزرگترین بازنده یاد کرد. این شکست ترک¬ها را به نوعی تحقیر کرد و باعث شد تا از تاریخ تشکیل جمهوری جدید تمام هم و غم تصمیم سازان این کشور متوجه توسعه فضای سرزمینی شود؛ از شرق به آسیای مرکزی، از غرب نواحی¬ای در دریای اژه و مدیترانه و از جنوب بخش¬هایی از سوریه و عراق. در سه جهت مشخص شده، پهلوی جنوبی امروزه در ضعیف¬ترین وضعیت خود در یک سده گذشته به سر می¬برد، این امر برای نوادگان سلجوق و عثمان وسوسه برانگیز شده که اکنون در تهاجم به عفرین خود را نشان می¬دهد، اما عفرین چه جغرافیایی است؟
جغرافیایی که امروزه عفرینی¬ها در آن و قبلاً برادرانشان در کوبانی در برابر نیروهای سیاه تاریخ مقاومت کردند، جغرافیایی است ویژه و تاریخی. این جغرافیا با ویژگی¬های خاصی از پیرامونش متمایز است؛ نخست، یک منطقه کوهستانی و مرتفع است و به عبارتی مرتفع¬ترین نقطه خاورمیانه است. دوم، مبادی حیاتی همچون آب و راه¬ها با مرکزیت این جغرافیا به پیرامون جریان دارند. سوم، از گذشته¬های تاریخی این جغرافیا با کُردها هویت یافته است و از همه مهمتر این جغرافیا قلعه تاریخی و تسخیرناپذیر خاورمیانه است، در طول تاریخ هیچگاه تسلیم مهاجمان پیرامونی نشده است اگرچه این مشخصات برای ساکنان آن هم محدودیت¬های ویژه خود را دارد که در جای خود جای تامل است اما به نسبت مزایا و موضوع مورد بحث باید بگوییم که این جغرافیا در برابر حمله اسکندر مقاومت و امارت¬نشینی را به رهبری آتروپات در ماد کوچک بنیاد نهاد که تا دوره ساسانیان پابرجا بود. یکی از آن مناطق جغرافیایی است که در مقابل سپاهیان اسلام ایستادگی کرد و بعدها با سرفرازی اسلام آورد اما فرهنگ خود را حفظ کرد و هیچگاه تسلیم نشد، به همان شکل در برابر نوادگان چنگیز و تیمور و عثمان ایستاد و امارت¬نشین¬های خود را تا همین دوره متاخر یعنی اواسط سده نوزده حفظ کرد. در این مدت هیچگاه ترک¬ها نتوانستند بر این جغرافیا چیره شوند اما این سخن به معنای وجود کشمکش همیشگی بین باشندگان این جغرافیا و ترک¬ها نبوده بلکه این دو با هم در نوعی همزیستی به سر می¬بردند. بر ترک¬ها روشن شده بود که این دژ تسخیرناپذیر است از این رو با مشورت “حکیم ادریس بدلیسی” دو جغرافیا با هم همکاری و مسائل را از طریق گفتگو حل می¬نمودند. این مدل بدلیسی یعنی “حل مسائل از طریق گفتگو” به نظر می¬رسد اکنون هم اگرچه در سده بیست و یک به سر می¬بریم با این وجود تنها راه¬حل مشکلات بوده، هست و خواهد بود. همانگونه که آتاتورک نتوانست با تز “کُردهای کوهی” کُردها را تحلیل برد و اسمیله کند بدون شک اردوغانیسم هم نخواهد توانست عفرینی¬ها را با بهانه¬ واهی “تروریست بودن” سرکوب و سلب هویت¬ کند، در این زمینه راه به جایی نخواهد برد و تنها شکاف بین دو جغرافیای کُرد و تُرک را عمیق¬تر می¬کند.
دست خوش زور پیویسته اوشتانه خلک بیانزانن.